Paranızı nasıl yöneteceğinizi bilmek, hayatta neler yapabileceğinizi ve nereye gidebileceğinize dair rotanızı belirleyebilir. Finansal başarıya giden yolda ilk adım, finansal geleceğinizin kontrolünün sizde olduğunu anlamaktır. Uygulayacağınız bütçeyle para yönetimi yetkinliğinizi geliştirerek para biriktirebilir, geleceğinizi planlayabilir, borçlarınızı ödeyebilir, finansal özgürlüğünüzü elde edebilir ve bilinçli bir tüketici olabilirsiniz.

Herkes bütçe oluşturabilir! Bütçe oluşturmak için ileri düzey matematik bilgisine sahip olmak ya da finans/muhasebe alanında uzman olmak zorunda değilsiniz. Dört işlem yapmayı biliyor olmak bütçe yapmak için yeterlidir.

Bütçe kişisel bir plan olduğundan herkese uygun tek bir bütçe planı yoktur. Bütçe haftalık, aylık ya da yıllık yapılabilir ancak takip edilebilmesinin kolay olması nedeniyle aylık bütçeyi tercih etmeniz daha yararlı olabilir.

Şimdi iyi bir bütçenin nasıl yapılacağını adım adım inceleyelim.

İlk olarak kısa, orta ve uzun vadeli hedeflerinizi belirleyin. Kısa vadeli hedefleriniz bir yıl içerisinde, orta vadeli hedefleriniz 1 ila 3 yıl arasında ulaşabileceğinizi düşündüğünüz hedeflerken uzun vadeli hedeflerinize ulaşmanız daha fazla vakit alabilir. Bireylerin gelir ve giderlerinin yanında hedefleri de farklıdır. Örneğin kısa vadeli hedef olarak güzel bir yaz tatili yapmak ya da daha iyi bir bilgisayar sahibi olmak, orta vadeli hedef olarak tüm borçlarınızı kapatmak veya acil durum fonu oluşturmak, uzun vadeli hedef olarak ise bir ev sahibi olmak ya da emekliliğinizi daha refah içinde yaşamayı belirlemiş olabilirsiniz. Unutmayın, hedefleriniz sonradan değiştirilemez değildir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta hedeflerinizin gerçekçi ve ulaşılabilir olmasıdır.

Hedeflerinizi belirledikten sonra hangi gelir kaleminden ne zaman, ne kadar gelir elde edeceğinizi not edin. Sonra giderler kısmına geçin.

Giderlerinizi zorunlu giderler ve isteğe bağlı giderler olarak iki farklı kategoride izleyin. Zorunlu giderler kira, ev kredisi, faturalarınız, mutfak ve ulaşım masraflarınız gibi her ay ihtiyaç duyduğunuz ve çok sık değişiklik göstermeyen harcama kalemlerinizdir.

İsteğe bağlı giderleriniz ise dışarda yemek yemek, sinema/konser ve diğer eğlence harcamaları gibi her ay değişebilen ve kolayca kontrol edebileceğiniz giderlerinizdir.

Burada dikkat edilmesi gereken bir konu ise giderlerinizi kalem kalem iyi tespit edebilmektir. Örneğin kredi kartı harcama tutarlarınızın tamamını zorunlu giderlerinizmiş gibi düşünmemelisiniz. Kart ekstresine bakarak ne kadarının zorunlu ne kadarının isteğe bağlı gider olduğunu belirlemelisiniz.

Gelirlerinizden zorunlu giderlerinizi çıkardığınızda kalan tutar gelirinizin harcanabilir ya da biriktirilebilir kısmını oluşturur. Şimdi kalan tutarın ne kadarlık kısmını biriktirmek ne kadarlık kısmını harcamak istediğinize karar vermeniz gerekir. Bunun için belirlediğiniz hedeflere ayda ne kadar birikim yaparak ulaşabileceğinizi hesaplayın. Diğer taraftan aylık isteğe bağlı harcamalarınızdan ne kadar vazgeçebileceğinizi de dikkate almanız gerekir.

Sizin için zorunlu olmayan ancak yapmaktan keyif aldığınız harcamalarınız ile ilerde ulaşmayı planladığınız finansal hedefler arasında çoğu zaman bir ödünleşme olduğunu unutmamalısınız. Örneğin dışarda yeme alışkanlığınız ya da pahalı tatil veya hobileriniz ileride ev sahibi olma hedefiniz için yeterli tutarda para biriktirememiş olmanıza sebep olabilir.

Eğer paranızı ne şekilde bölüştüreceğinize tam olarak karar veremiyorsanız belli bir kurala göre hareket edebilirsiniz. Bunun için zorunlu harcamalarınızın gelirinizin ne kadarlık kısmını oluşturduğunu hesaplayın. Bu oran kişiden kişiye değişiklik gösterir. Örneğin zorunlu harcamalarınız gelirinizin %50’sini oluşturuyorsa, gelirinizin kalan %50’si isteğe bağlı harcamalarınız ve aylık birikiminizin toplamını oluşturuyor demektir. Gelirinizin %25’ini harcamalarınıza %25’ini birikime ayırabilirsiniz. Bu durumda 50/25/25 kuralını uyguluyorsunuz demektir. Eğer zorunlu harcamalarınızın gelirinizdeki payı daha yüksekse bu kuralı örneğin 70/15/15 olarak da belirleyebilirsiniz.

Gelirinizi zorunlu giderleriniz, isteğe bağlı harcamalarınız ve birikim arasında paylaştırdıktan sonra ise bütçenizi oluşturmuş olursunuz. Artık uygulama kısmına geçebilirsiniz.

Kaynak: https://finansalokuryazarlik.gov.tr/