Araba alımı, satın alma maliyetinin yanında dönemsel önemli giderlere de neden olduğundan bütçede önemli bir finansal yükümlülük oluşturan bir satın alma kararıdır. Ulaşım için toplu taşıma araçlarını kullanabileceğiniz gibi, taksi ya da araç kiralama alternatiflerini de gözden geçirmek ve sizin için en uygun olanın ne olduğuna karar vermek gerekir. Her alternatifin maliyeti ve ihtiyaca uygunluk seviyesi farklı olacağından, herkes için en uygun ulaşım seçeneği değişebilmektedir.

Gelin, araba alırken ya da kullanırken katlanacağınız giderlere ve dikkat etmeniz gereken hususlara birlikte göz atalım.

1. Aracın Sıfır veya İkinci El Olması

Sıfır olarak tabir edilen, yani daha önce kullanılmamış arabaları ilgili markanın satış noktalarından veya bayilerinden satın alabileceğiniz gibi, ikinci el arabaları sahiplerinden ya da galerilerden de alabilirsiniz.

Sıfır araba aldığınızda ödediğiniz tutarın içinde aracın vergi hariç fiyatının yanı sıra Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) ve Katma Değer Vergisi (KDV) bulunmaktadır. ÖTV; aracın motor hacmi, satış fiyatı, elektrikli olup olmaması gibi unsurlara bağlı olarak belirlenir. Daha lüks segmentlerde ÖTV genellikle daha yüksektir.

Arabanın hangi ÖTV diliminde olduğu satış fiyatını ciddi şekilde etkiler. Aynı model aracın düşük donanımlı versiyonu daha düşük ÖTV dilimine girerken, yüksek donanımlı versiyonu daha yüksek dilimde olabilir ve bu durum paketler arası fiyat farkını artırabilir. Bu nedenle, aracın ÖTV diliminin mutlaka incelenmesi gerekir.

2. Ekonomik Koşulların Etkisi

Araba sektörü ekonomik konjonktürden en çok etkilenen sektörlerden biridir. Faiz oranlarının düşük olduğu ve büyümenin yüksek olduğu dönemlerde talep artarken; faizlerin yüksek, ekonomik büyümenin düşük olduğu dönemlerde talep zayıflar.

Ekonomik koşullar kötü olduğunda firmalar fiyat indirimi, finansman desteği gibi kampanyalar sunabilir. Ekonomik koşullar iyi olduğunda ise fiyatlarda artış görülebilir veya kampanyalar sınırlı olabilir.

Ayrıca sıfır araç almadan önce bayi ile pazarlık yapmak avantajlı şartlar elde etmenizi sağlayabilir.

3. İkinci El Araçlarda Fiyat Belirleyiciler

İkinci el fiyatları genellikle sıfır araç fiyatları ile paralel hareket eder. Bu nedenle ikinci el alırken sıfır fiyatlarla yapılan indirimlerin makul olup olmadığı incelenmelidir.

Aracın kilometresi arttıkça, aşınma ve deformasyonlar çoğaldıkça fiyat düşer. Aracın geçmişte karıştığı kazalar, değişen veya boyanan parçalar alıcıda belirsizlik yaratabileceğinden fiyat üzerinde daha fazla indirim talep edilebilir.

Bazı modeller ülkede yüksek talep gördüğü için ikinci el piyasası daha güçlü olabilir; bu durumda sıfır ile ikinci el arasındaki fiyat farkı azalır. Eğer sıfır araçta arz problemi varsa ikinci el fiyatlarının yükselmesi de mümkündür.

4. Araç Sahibiyken Karşılaşacağınız Giderler

Yakıt Giderleri

Araç kullanımındaki en büyük gider kalemidir. Dizel, benzin, LPG, hibrit veya elektrikli olmasına göre değişir.
Aracın 100 kilometredeki tüketim değerini bilmek ve bunu gerçek kullanıcı yorumlarıyla karşılaştırmak önemlidir.

Şehir içi veya şehir dışı kullanım farkları da yakıt tercihini etkiler. Kendi kullanım şeklinize uygun motor ve yakıt tipi seçmek maliyet avantajı sağlar.

5. Sigorta Giderleri

Trafik sigortası yaptırmak yasal zorunluluktur ve yıllık olarak ödenir. Araç özellikleri ve sürücünün geçmiş verileri fiyatı etkiler.

Yasal zorunluluk olmamasına rağmen kasko yaptırmak, olası risklere karşı maddi güvence sağlar. Aracın değeri arttıkça kasko bedeli de yükselir. Poliçedeki teminatların ihtiyacınıza uygun olup olmadığını mutlaka değerlendirmeniz gerekir.

6. Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV)

Aracın yaşı, motor hacmi ve değeri gibi unsurlara göre hesaplanır ve yılda iki kez (Ocak–Temmuz) ödenir. Almayı düşündüğünüz aracın MTV tutarını önceden hesaplayarak bütçenize dahil etmeniz gerekmektedir.

Ayrıca araçların belirli periyotlarda muayene yaptırılacağı ve bakım masrafları olduğu unutulmamalıdır. Beklenmedik arıza veya hasarlar için bir acil durum fonu oluşturmanız faydalıdır.

7. Aracı Kredi ile Almanın Maliyetleri

Aracı kredi ile alırsanız önemli bir gider kalemi olarak kredi ödemeleri karşınıza çıkar. Taşıt kredileri genelde ihtiyaç kredilerine göre daha düşük faizli ve daha uzun vadeli olduğundan maliyet açısından avantaj sağlar.

Ancak taşıt kredisiyle alınan araçlar için banka kredi süresi boyunca ipotek koyar. Aracı kredi bitmeden satmak isterseniz krediyi kapatmanız veya devretmeniz gerekir. Bu işlemler her zaman kolay veya maliyetsiz olmayabilir.

Kredi maliyetlerini değerlendirirken yalnızca faiz oranına değil; dosya masrafı, sigorta giderleri gibi yan maliyetlere de dikkat etmek gerekir.

Aylık kredi ödemesinin bütçenizle uyumlu olması çok önemlidir; kötü planlanmış bir kredi uzun vadede finansal zorluk yaratabilir.

Kaynak: https://finansalokuryazarlik.gov.tr/