Mağazalardan Sonra Sıra Gıda Katlarına Geldi

Alım gücündeki erime, AVM’lerdeki trafiği doğrudan etkiliyor.

Önce mağazalardaki müşteri sayısında azalma yaşandı, şimdi ise yiyecek-içecek bölümleri boşalmaya başladı.

AVM Metrekare Verimlilik Endeksi’ne göre Eylül 2025’te ciro endeksi yüzde 26,5 artarak 4.264 puana yükseldi.

Ancak aynı dönemde yıllık enflasyonun yüzde 33,29 olarak gerçekleşmesi, bu artışın reel olarak kayba işaret ettiğini gösterdi.

Bir önceki aya göre ise AVM verimliliğinde yüzde 2,8’lik daralma yaşandı.

Yeme-İçme Kategorisinde Dikkat Çeken Gerileme

Kategori bazlı analizde tablo daha net ortaya çıkıyor.

Teknoloji satışlarında yüzde 10,8 artış kaydedilirken, yiyecek-içecek harcamaları yüzde 7,7 geriledi.

Bu durum, tüketicinin zorunlu ihtiyaçlardan çok teknolojik ürünlere yöneldiğini, ancak yeme-içme harcamalarını kısmak zorunda kaldığını gösteriyor.

Ekonomistler, bu eğilimin hane bütçesinin daraldığına dair en somut göstergelerden biri olduğunu vurguluyor.

Reel Ciroda Daralma: Enflasyon Gerçeği

Ekonomist Fatih Keresteci, Eylül 2025 verilerini değerlendirirken,

“AVM ciro endeksi nominalde yüzde 26,5 büyüse de, TÜFE ile arındırıldığında yaklaşık yüzde 5 reel daralma yaşanıyor,”

dedi.

Keresteci’ye göre, giyim sektörü yüzde 33,4’lük büyüme ile reel olarak pozitif kalan tek kategori oldu.

Teknoloji ve hipermarketler sınırlı artışlar gösterirken, ayakkabı sektörü nominal olarak dahi büyümekte zorlanıyor.

Ziyaretçi Sayısında Düşüş, Cüzdanda Daralma

AVM ziyaretçi sayısı geçen yıla göre sabit kalsa da, bir önceki aya göre %3,2 azaldı.

Uzmanlara göre bu tablo, tüketim ekonomisinde süregelen durgunluğu yansıtıyor.

Merkez Bankası’nın (TCMB) son değerlendirmelerinde de “iç talebin dezenflasyonist hale geldiği” belirtilerek, tüketimdeki yavaşlama teyit edildi.

Kısacası, ücret artışlarının durduğu, enflasyonun yüksek seyrettiği bir dönemde, vatandaşın reel alım gücü azalmaya devam ediyor.

Tüketici Davranışı Değişti: İhtiyaçtan Statüye

Keresteci, tüketim psikolojisinin dönüşümüne dikkat çekiyor:

“Eskiden tüketim, ihtiyaçları karşılamaya yönelikti.

Şimdi ise tüketim, hem mutluluk hem de statü edinme aracı haline geldi.”
Bu değişim, giyim ve elektronik gibi “görünür” kategorilerin canlı kalmasına; ayakkabı ve diğer alanların ise gerilemesine neden oluyor.

Uzmanlar, tüketicinin öncelik sıralamasının dramatik biçimde değiştiğini vurguluyor.

Editör Yorumu

“AVM’lerin boşalan gıda katları, istatistiklerin ötesinde bir mesaj veriyor:

Vatandaş artık dışarıda yemek yerine evde kalmayı, alışveriş yerine tasarrufu seçiyor.

Cüzdan küçüldükçe, tüketim alışkanlıkları da yeniden şekilleniyor.

Bu tablo, yalnızca ekonomik değil; sosyolojik bir dönüşümün de habercisi.”